اسپیسر چیست؟ انواع اسپیسر فلزی و اسپیسر بتنی
تمامی مهندسین و پیمانکاران ساختمان با اسپیسر، آشنایی دارند، اگر شما به تازگی وارد این صنعت شدید و میخواهید با اسپیسر فلزی میلگرد آشنا بشید، باید خدمتتان عرض کنیم که اسپیسر فلزی و اسپیسر پلاستیکی با ابزاری دقیق برای ایجاد فاصله استاندارد بین دو میلگرد است. این ابزار همچنین با ایجاد یک پوشش محافظ بر روی میلگردها، به طور مؤثری از زنگ‌زدگی آنها جلوگیری میکند. در واقعا بدون اسپیسر، میلگرد کاربرد ندارد. این اسپیسر است که فاصله مناسبی بین میلگردها و در انواع مختلف سازه‌ها و دستگاه‌ها ایجاد میکند. اسپیسر که با نام‌های لقمه بتن، کاور بتن، فاصله نگهدار، یا کاور میلگرد نیز شناخته میشود، در سایزهای ۱۵ تا ۱۵۰ میلی‌متر تولید می‌گردد.
اسپیسر (Spacer) در ساختمان چیست؟
اسپیسر در لغت به معنای فاصله‌گذار یا فاصله نگهدار است و در صنعت ساختمان، یک قطعه بسیار کاربردی است که همانطور که گفته شد، برای ایجاد و حفظ فاصله دقیق بین میلگردها و قالب بتن، یا بین خود میلگردها استفاده میشود. این قطعات کوچک، نقشی حیاتی در تضمین کیفیت و دوام سازه‌های بتن آرمه (مسلح)، ایفا می‌کنند و واقعا بودنشان ضروری است.
چرا اسپیسر در ساختمان سازی اهمیت دارد؟
جلوگیری از زنگ‌زدگی و خوردگی میلگرد:
اولین نقش اسپیسر، جلوگیری از زنگ زدگی میلگرد است. به طور کلی میلگرد فولادی در صورت تماس مستقیم با هوا و رطوبت، در طول زمان، دچار زنگ‌زدگی و خوردگی میشود. البته درست است که بتن یک محیط قلیایی ایجاد میکند که میلگرد را از این آسیب‌ها محافظت میکند اما باز هم به اسپیسر برای ایجاد یک فاصله جهت جلوگیری از خوردگی بسیار اهمیت دارد.
افزایش مقاومت و پایداری سازه:
دومین نقش اسپیسر فلزی میلگرد، ایجاد مقاومت در سازه است. با حفظ فاصله استاندارد و یکنواخت میلگردها، توزیع تنش در بتن مسلح بهینه میشود. این امر به افزایش مقاومت سازه در برابر بارهای مختلف، از جمله زلزله، کمک میکند و از ترک‌خوردگی‌های زودرس بتن جلوگیری میکند.
مطلب مرتبط را بخوانید: بتن چیست و چه کاربردی دارد؟
سهولت و سرعت در اجرا:
سومین نقش اسپیسر سازه، ایجاد سرعت در اجرا و نصب است. در واقع اسپیسرها نصب میلگردها را در موقعیت صحیح قبل از بتن‌ریزی آسان‌تر و سریع‌تر می‌کنند. بدون اسپیسر، نگه داشتن میلگردها در جای خود دشوار خواهد بود و ممکن است هنگام بتن‌ریزی جابجا شوند.
بالا بردن کیفیت نهایی سازه:
با رعایت دقیق پوشش بتن و تثبیت آرماتورها، کیفیت کلی بتن‌ریزی و در نهایت، کیفیت و دوام سازه به طور قابل توجهی افزایش می‌یابد.
بهبود کیفیت بتن‌ریزی:
نقش مهم دیگری که اسپیسر دارد، بهبود کیفیت بتن ریزی است. چراکه با استفاده از اسپیسر، بتن می‌تواند به راحتی در تمام فضاهای لازم جریان پیدا کند و اطراف میلگردها را پر کند. این موضوع از ایجاد فضاهای خالی (لانه مورچه‌ای) و تخلخل در بتن جلوگیری کرده و به یک بتن‌ریزی یکنواخت و مستحکم کمک میکند. برای ایجاد کیفیت در بتن باید از اسپیسر بتنی استفاده شود.
جلوگیری از تغییر مکان میلگردها:
جالب است بدانید که استفاد از اسپیسر در میلگرد، باعث عدم لرزه و جلوگیری از فشار به سازه میشود. در حین بتن‌ریزی، نیروهای فشاری و لرزش‌ها می‌توانند باعث جابجایی میلگردها شوند. اسپیسرها میلگردها را محکم در جای خود نگه می‌دارند و اطمینان می‌دهند که آنها در طول فرآیند بتن‌ریزی از موقعیت طراحی‌شده خارج نمی‌شوند.
انواع اسپیسر چیست؟ + کاربرد هر اسپیسر
اسپیسرها در انواع مختلفی تولید می‌شوند که هر کدام برای کاربرد خاصی مناسب‌اند:
اسپیسرهای پلاستیکی:
یکی از پرفروش ترین انواع اسپیسر، اسپیسر پلاستیکی است. این نوع اسپیسرها رایج‌ترین و اقتصادی‌ترین نوع هستند. آنها در اشکال و اندازه‌های متنوعی برای کاربردهای مختلف (مانند اسپیسر گرد، ویل فیکس، مینی فیکس، هارد فیکس و…) تولید می‌شوند و برای ایجاد فاصله در انواع فونداسیون، سقف، دیوار، ستون و … کاربرد دارند. اسپیسرهای پلاستیکی به دلیل خاصیت عایق الکتریکی خود، در کاربردهایی که نیازمند جداسازی الکتریکی هستند، بسیار کارآمدند. از اسپیسر پلاستیکی، به عنوان عایق و جداکننده قطعات و مدارهای الکتریکی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
اسپیسرهای بتنی (کیوب):
یکی از اصلی ترین اسپیسرها، نوع بتنی است. این اسپیسرها از جنس بتن هستند و مقاومت فشاری بالایی دارند. از آنها معمولاً در سازه‌های سنگین و جاهایی که نیاز به همخوانی جنسی با بتن اصلی است، استفاده میشود.
اسپیسرهای فلزی:
این اسپیسر قیمت بیشتری نسبت به دیگر اسپیسرها دارد و کاربردش خاص است. در مواردی که سازه نیاز به مقاومت حداکثری دارد، استفاده میشود. برای مثال برای ایجاد فاصله بین میلگرد اسپیسر فلزی انتخاب میشود.
اسپیسرهای فیبری:
این اسپیسرها از مواد پلیمری و فیبری ساخته شده و به دلیل مقاومت بالا در برابر عوامل شیمیایی و حرارتی در برخی پروژه‌های خاص به کار می‌روند.
انتخاب نوع و اندازه اسپیسر بستگی به عوامل مختلفی مانند قطر میلگرد، میزان پوشش بتنی مورد نیاز، نوع سازه (کف، سقف، دیوار، ستون)، و بارهای وارده دارد.
در نهایت، استفاده صحیح از اسپیسرها در هر پروژه ساختمانی، ضامن افزایش ایمنی، دوام و عمر مفید سازه است و سرمایه‌گذاری کوچکی برای جلوگیری از مشکلات بزرگ در آینده به شمار می‌رود.
مطلب مرتبط را بخوانید: راهنمای خرید میلگرد . این مطلب به شما در انتخاب و آشنایی با قیمت میلگرد کمک میکند.
حداقل ارتفاع اسپیسر بتن برابر با حداقل پوشش بتنی مورد نیاز میلگرد است که در مبحث ۹ مقررات ملی ساختمان ایران بر اساس نوع دال بتنی تعیین شده. مهندسین ناظر و مجری موظف به رعایت این مقادیرند و این از فاکتورهای کلیدی در انتخاب اسپیسر است. برای محاسبه دقیق و استاندارد، مشاوره با مهندس سازه توصیه میشود.
از اسپیسرهای فلزی و پلاستیکی در انواع مختلف در کجای ساختمان استفاده میشود؟
ستون‌ها: رایج‌ترین کاربرد اسپیسر در ستون‌ها است. البته نوع اسپیسر چرخی در ستون استفاده میشود. برای حفظ پوشش بتنی یکنواخت در تمام وجوه ستون و تضمین مقاومت فشاری آن، استفاده از اسپیسرها ضروری است. میلگردها در مرکز این اسپیسر فلزی قرار می‌گیرند و اسپیسر بین میلگرد و قالب ستون، فاصله لازم را ایجاد میکند. این کار تضمین میکند که میلگرد در مرکز ستون قرار گرفته و پوشش بتنی مناسب از همه جهات تأمین شود.
دیوارها (برشی، حائل): در بتن‌ریزی دیوارهای بتنی، به‌ویژه دیوارهای برشی یا دیوارهای حائل، اسپیسرها نقش مهمی در نگهداری میلگردها در فاصله صحیح از قالب ایفا می‌کنند.
دال‌ها: اسپیسر فلزی و پلاستیکی و بتنی چه در سقف‌ها برای جداسازی شبکه آرماتور بالایی و پایینی از یکدیگر و چه در کف‌ها برای حفظ کاور بتن، نقشی کلیدی ایفا می‌کنند.
پی‌ها (فونداسیون): در اجرای فونداسیون ساختمان، اسپیسرهای فلزی اطمینان می‌دهند که میلگردها در جای صحیح خود قرار گرفته و پوشش بتنی لازم برای مقاومت در برابر رطوبت و فشارهای زیرزمینی را داشته باشند.
دیوارها: نقش مهم اسپیسر، ایجاد مقاومت در برابر زلزله و نگهدارنده دیوارهاست. در ساخت دیوارهای برشی ( سازه مقاوم در برابر زلزله) و دیوارهای حائل (نگهدارنده خاک)، اسپیسرها به خصوص انواع چرخی (ویل فیکس)، میلگردها را در جای خود ثابت نگه داشته و از حرکت آنها در حین بتن‌ریزی عمودی جلوگیری می‌کنند.
اسپیسر ویل فیکس (خورشیدی)، ایده‌آل برای سطوح عمودی نظیر دیوارها و ستون‌ها، و همچنین مقاطع مدور است.
استفاده از اسپیسرهای بتنی و فلزی در پروژه‌های عظیم عمرانی
کاربرد اسپیسرها تنها به ساختمان‌های مسکونی یا تجاری محدود نمی‌شود، از این قطعه کوچک اما حیاتی میتوان در موارد عمرانی عظیمی استفاده کرد. برای مثال: در سدسازی برای ایجاد مقاومت در برابر فشار آب، در تونل سازی برای ایجاد دقت در آرماتوربندی و کاور بتن و حفاظت از زنگ زدگی و یا در پلسازی برای ایجاد مقاومت در عرشه‌ها، پایه‌ها و ستون‌های پل‌ها که تحت بارهای دینامیکی و استاتیکی شدید کاربرد دارد.
همچنین اسپیسرهای فلزی در بندرگاه‌ها و اسکله‌ها که در معرض نمک و رطوبت قرار دارند و در نیروگاه‌ها و سازه‌های صنعتی که معمولاً با بتن‌ریزی‌های حجیم و میلگردگذاری‌های متراکم سروکار دارند، نقش مهمی در کنترل کیفیت اجرا ایفا می‌کنند. برای اینکه با بتن و نحوه اجرا، نحوه استفاده از اسپیسر و… خیلی تخصصی آشنا شوید، پیشنهاد میدهیم که کتاب آیین نامه بتن ایران تهیه کنید
محاسبه تعداد اسپیسر: چقدر اسپیسر لازم داریم؟
محاسبه تعداد اسپیسر مورد نیاز در یک پروژه ساختمانی به عوامل مختلفی بستگی دارد، اما یک قانون کلی برای آن وجود دارد: تعداد اسپیسر در هر واحد طول.
برای مثال، در اکثر پروژه‌های ساختمانی و برای اطمینان از پوشش بتنی مناسب و حفظ فاصله استاندارد میلگردها، اسپیسرها معمولاً در فواصل مشخصی قرار داده می‌شوند. این فاصله می‌تواند هر ۲۰ تا ۳۰ سانتی‌متر باشد. یعنی اگر شما یک میلگرد به طول ۱۰ متر دارید، باید در طول آن، با رعایت این فواصل، اسپیسر قرار دهید. البته این فاصله فقط یک مثال رایج است و بسته به نوع سازه، قطر میلگرد، و بارهای وارده ممکن است تغییر کند.
به طور کلی، هر جا که بتن و میلگرد با هم ترکیب می‌شوند تا یک سازه پایدار و مقاوم را تشکیل دهند، اسپیسرها حضور دارند تا اطمینان حاصل شود که این دو ماده به بهترین شکل ممکن با یکدیگر کار می‌کنند و طول عمر سازه تضمین شود. آنها تضمین‌کننده دقت در اجرا و دوام سازه در برابر عوامل محیطی و بارهای وارده هستند. اسپیسر نقش مهمی در ساختمان سازی دارد. یک پیمانکار ساختمان برای پروژه ساخت و ساز نیاز به انواع اسپیسر دارد.
سوالات متداول در مورد اسپیسر
اسپیسر چیست؟
اسپیسر قطعه‌ای فاصله‌گذار است که برای ایجاد و حفظ فاصله دقیق بین میلگردها و قالب بتن (یا بین خود میلگردها) استفاده میشود. این کار برای تضمین کاور بتن (پوشش محافظ بتنی میلگرد) و جلوگیری از زنگ‌زدگی آرماتور ضروری است.
چرا استفاده از اسپیسر اهمیت دارد؟
استفاده از اسپیسرها دوام، مقاومت و طول عمر سازه بتنی را به شدت افزایش می‌دهد. آنها با تضمین پوشش بتنی مناسب، میلگردها را از خوردگی حفظ کرده و با نگهداری آرماتورها در جای صحیح، به توزیع بهینه بار و مقاومت سازه در برابر فشارها کمک می‌کنند.
انواع اصلی اسپیسر کدامند؟
اسپیسرها عمدتاً از جنس پلاستیک یا بتن تولید می‌شوند. اسپیسرهای پلاستیکی رایج‌تر و سبک‌تر هستند، در حالی که اسپیسرهای بتنی مقاومت فشاری بالاتری دارند و برای سازه‌های سنگین‌تر استفاده می‌شوند. انواع فلزی و فیبری نیز برای کاربردهای خاص موجودند.
اسپیسر “ویل فیکس” یا “خورشیدی” چیست و کجا استفاده میشود؟
اسپیسر ویل فیکس (چرخی/خورشیدی) نوعی اسپیسر است که به دلیل شکل دایره‌ای خود، برای سطوح عمودی مانند دیوارها و ستون‌ها و همچنین مقاطع مدور (مانند شمع‌ها و لوله‌ها) ایده‌آل است. این اسپیسرها به حفظ کاور بتن یکنواخت در این سطوح کمک می‌کنند.
اسپیسرها در چه بخش‌هایی از ساختمان به کار می‌روند؟
اسپیسرها در تمامی احجام بتنی یک ساختمان شامل دال‌ها (سقف و کف)، پی‌ها (فونداسیون)، دیوارها و ستون‌ها استفاده می‌شوند. همچنین در پروژه‌های بزرگ عمرانی مانند سدسازی، پلسازی و تونل‌سازی نیز کاربرد وسیعی دارند.
نام‌های دیگر اسپیسر چیست؟
اسپیسر با نام‌های دیگری چون لقمه بتن، کاور بتن، فاصله نگهدار، و کاور میلگرد نیز شناخته میشود.
اسپیسرها در چه سایزهایی تولید می‌شوند؟
اسپیسر در سایزهای متنوعی تولید می‌شوند که معمولاً از ۱۵ میلی‌متر تا ۱۵۰ میلی‌متر متغیر است. این سایز به میزان پوشش بتنی (کاور بتن) مورد نیاز برای میلگرد اشاره دارد. اگر سوالی در مورد انواع اسپیسر بتنی، پلاستیکی و فلزی دارید از ما بپرسید.
