انواع لوله پلیکا + کاربرد و بررسی سایز لوله های پلیکا

یکی از پرکاربردترین لوله های ساختمانی، لوله های پلیکا یا همان لوله PVC است. در راه اندازی سیستم فاضلاب، آبرسانی و… از لوله پلیکا استفاده میشود. البته انواع لوله پلیکا زیاد است و باید برای نوع کار تاسیساتی، یک مدل مناسب تهیه کرد.  حالا اینکه دقیقا لوله پلیکا چیه از چه جنسی ساخته شده، قیمتش چقدره و نحوه تشخیص سایز لوله پلیکا به چه صورته، در ادامه همراه ما باشید.

لوله پلیکا چیست و از چی ساخته شده؟

لوله پلیکا که به اسم لوله PVC هم شناخته می‌شه، یه جور لوله پلاستیکیه که خیلی جاها کاربرد داره. این لوله‌ها بسته به ضخامت و فشاری که می‌تونن تحمل کنن، انواع مختلفی دارن. در واقع مهندس تاسیسات هست که بای نوع لوله پلیکا بر اساس فشاری که باید تحمل کنه رو تشخیص بده و در نقشه اتوکدی قید کنه. انواع لوله پلیکا در زیر تعریف شده:

• لوله پلیکا فشار قوی: این لوله‌ها ضخیم‌ترن و برای جاهایی که فشار آب یا سیالات زیاده، مثل فاضلاب‌های صنعتی یا بعضی از سیستم‌های آبرسانی استفاده می‌شن.
• لوله پلیکا نیمه قوی (فاضلابی): این نوع لوله‌ها برای فاضلاب ساختمون‌های معمولی و انتقال آب‌های سطحی استفاده می‌شن. تو بازار ممکنه به اشتباه بهشون “فشار قوی” هم بگن.
• لوله پلیکا فشار ضعیف (ناودانی یا هواکشی): این لوله‌ها نازک‌ترن و بیشتر برای هواکش ساختمون یا تو کشاورزی برای انتقال آب با فشار کم به کار می‌رن.

کاربردهای لوله پلیکا:

لوله پلیکا از پرمصرف ترین لوله ها  اتصالات به خاطر ارزونی، سبکی و نصب آسون، خیلی جاها استفاده می‌شه و خودش رو توی دل پیمانکاران و مهندسین ساختمان و تاسیسات جا کرده.  از جمله کاربرد لوله های پلیکا میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

• لوله کشی فاضلاب: یکی از اصلی‌ترین کاربردهای لوله پلیکا، استفاده تو سیستم فاضلاب ساختمون‌ها و شهرهاست.
• لوله کشی سیستم آبرسانی: تو بعضی از سیستم‌های آبرسانی که فشار آب خیلی زیاد نیست، از لوله پلیکا استفاده می‌شه.
• محافظت از کابل‌های برق: لوله‌های پلیکا به عنوان یه محافظ برای سیم‌ها و کابل‌های برق تو ساختمون‌ها و تاسیسات استفاده می‌شن.
• تهویه: تو سیستم‌های تهویه مطبوع هم از لوله‌های پلیکا با سایزهای مختلف استفاده می‌شه.
• کشاورزی: برای انتقال آب تو زمین‌های کشاورزی هم لوله‌های پلیکا کاربرد دارن.

جدول راهنمای خرید لوله پلیکا

• سایز اسمی: این سایز یه جور اصطلاح رایج تو بازاره و معمولا با قطر داخلی لوله نزدیکه.
• سایز (اینچ): معادل سایز اسمی به واحد اینچه.
• ابعاد و ضخامت: قطر بیرونی لوله (عدد اول) در ضخامت دیواره لوله (عدد دوم) به میلی‌متره.
• کاربرد: یه توضیح مختصر در مورد اینکه این سایز لوله بیشتر کجاها استفاده می‌شه.
• وزن تقریبی: وزن حدودی هر متر از لوله به کیلوگرمه. این وزن ممکنه بسته به شرکت سازنده یه کم فرق داشته باشه.

یکی از مهم ترین موارد در محاسبات لوله کشی ساختمان، بررسی وزن، سایز و ابعاد لوله پلیکاست.

جدول مشخصات لوله های پلیکا فاضلابی

انواع لوله پلیکا فاضلاب بر اساس وزن، ابعاد و سایز متفاوت است.

جدول مشخصات لوله پلیکا آبرسانی

جدول مشخصات لوله پلیکا استخری

جدول مشخصات لوله ناودانی

لوله پلیکا برق در سایزهای ۵۰، ۶۳، ۹۰، ۱۱۰، ۱۲۵، ۱۶۰، ۲۰۰، ۲۲۵ و ۳۱۵ میلی‌متری در بازار موجود است.

جدول تبدیل سایز لوله پلیکا به اینچ و میلیمتر :

لوله‌های پلیکا در سایزهای استاندارد از ۲۰ میلی‌متر تا ۴۰۰ میلی‌متر (½ اینچ تا ۱۶ اینچ) تولید می‌شن.  هر یک اینچ معادل ۲۵.۴ میلی‌متر است.

جدول لوله پلیکا معمولی

جدول لوله پلیکا نیمه قوی

جدول لوله پلیکا فشار قوی

این جدول می‌تواند به کاربران کمک کند تا با توجه به نیاز پروژه خود برای لوله کشی ساختمان بهترین تصمیم را در انتخاب سایز لوله پلیکا بگیرند.

انتخاب سایز مناسب لوله پلیکا برای سیستم کشاورزی

انتخاب سایز مناسب لوله پلیکا برای سیستم کشاورزی به عوامل مختلفی بستگی داره و نمی‌شه یه سایز ثابت رو برای همه شرایط پیشنهاد داد. این عوامل عبارتند از:

آبیاری قطره‌ای: از لوله‌های با قطر کمتری استفاده می‌شه (مثلاً ۱۶، ۲۰، ۲۵ میلی‌متر برای لوله‌های فرعی و قطره‌چکان‌ها). برای لوله‌های اصلی که آب رو به مناطق مختلف مزرعه می‌رسونن، ممکنه سایزهای بزرگتری مثل ۵۰، ۶۳ یا حتی بیشتر هم استفاده بشه.
آبیاری بارانی: به دلیل نیاز به فشار و حجم آب بیشتر، معمولاً از لوله‌های با قطر بزرگتری استفاده می‌شه (مثلاً ۶۳، ۷۵، ۹۰ میلی‌متر و بالاتر برای لوله‌های اصلی و فرعی).
آبیاری سطحی (غرقابی): در این روش معمولاً از لوله پلیکا برای انتقال آب از منبع به زمین کشاورزی استفاده می‌شه و سایز لوله بستگی به حجم آب مورد نیاز و طول مسیر داره (ممکنه از ۱۱۰ میلی‌متر و بالاتر استفاده بشه).

• برای لوله‌های فرعی و توزیع آب در سیستم‌های قطره‌ای، معمولاً سایزهای ۱۶ تا ۲۵ میلی‌متر رایج هستن.
• برای لوله‌های اصلی در سیستم‌های قطره‌ای و لوله‌های فرعی در سیستم‌های بارانی، سایزهای ۵۰ تا ۹۰ میلی‌متر ممکنه مناسب باشن.
• برای لوله‌های اصلی در سیستم‌های بارانی و انتقال آب در سیستم‌های سطحی، سایزهای ۱۱۰ میلی‌متر و بالاتر استفاده می‌شن.

 نام اتصالات لوله پلیکا

اتصالات پرکاربرد برای تغییر جهت لوله:

زانویی (Elbow): برای تغییر زاویه مسیر لوله استفاده می‌شه. معمولا با زوایای ۹۰ درجه و ۴۵ درجه وجود داره.
سه راهی (Tee): برای گرفتن انشعاب از مسیر اصلی لوله استفاده می‌شه. ممکنه هم‌قطر یا با قطرهای متفاوت باشه (تبدیل).
چهار راهی (Cross): برای گرفتن دو انشعاب با زاویه ۹۰ درجه از مسیر اصلی لوله استفاده می‌شه.
اتصالات برای تغییر قطر لوله:

تبدیل (Reducer): برای اتصال دو لوله با قطرهای متفاوت به کار می‌ره. ممکنه هم‌مرکز یا غیرهم‌مرکز باشه.
اتصالات برای بستن انتهای لوله یا ایجاد رزوه:

درپوش (Cap): برای بستن موقت یا دائم انتهای لوله استفاده می‌شه.
بوشن رزوه دار (Threaded Bushing): برای اتصال لوله‌های پلیکا به قطعات رزوه دار فلزی یا پلاستیکی استفاده می‌شه. یه طرف این اتصال چسبی و طرف دیگه رزوه داره.
مهره ماسوره (Union): برای اتصال دو لوله به هم استفاده می‌شه که امکان باز و بسته کردن راحت اون اتصال در آینده وجود داشته باشه.
اتصالات خاص:

سیفون (Trap): برای جلوگیری از ورود بوی نامطبوع فاضلاب به داخل ساختمان در سیستم‌های فاضلابی استفاده می‌شه. شکل‌های مختلفی مثل سیفون S و سیفون P داره.
رابط (Coupling): برای اتصال دو لوله هم‌قطر به صورت مستقیم استفاده می‌شه.
زانو بلند (Sweep Elbow): نوعی زانویی با قوس بیشتر که برای کاهش افت فشار سیال استفاده می‌شه.
اتصال بازدید (Inspection Chamber/Cleanout Tee): یه جور سه راهی با یه درپوش رزوه دار که برای دسترسی به داخل لوله جهت بازرسی و رفع گرفتگی استفاده می‌شه.

قیمت لوله پلیکا چقدره؟

• برند و شرکت تولید کننده: برندهای معروف‌تر معمولا قیمت بالاتری دارن.
• کیفیت مواد اولیه: لوله‌هایی که از مواد نو و با کیفیت تولید شدن، گرون‌تر هستن.
• سایز و ضخامت لوله: هر چقدر سایز لوله بزرگ‌تر و ضخامتش بیشتر باشه، قیمتش هم بالاتر می‌ره.
• نوع لوله: لوله‌های فشار قوی به خاطر تحمل فشار بیشتر، گرون‌تر از لوله‌های نیمه قوی و ناودانی هستن.
• وزن لوله: معمولا قیمت لوله‌های پلیکا بر اساس وزن‌شون هم تعیین می‌شه.
• شرایط بازار و نوسانات ارزی: تغییرات قیمت مواد اولیه و نرخ ارز هم روی قیمت نهایی تاثیر می‌ذاره.
• مقدار خرید: خرید عمده معمولا با تخفیف همراهه.

برای مثال قیمت قطر لوله پلیکا ۴ اینچ (در بهار ۱۴۰۴)

قیمت لوله پلیکا سایز ۴ اینچ نوع یک ۹۵۰،۰۰۰ ریال
لوله پلیکا ۴ اینچ سایز ۱۱۰ میل نوع دو ۱،۲۵۰،۰۰۰ ریال
قیمت لوله پلیکا ۴ اینچ یا نمره ۱۰ نوع ۳ واچارپایپ ۳،۰۵۰،۰۰۰ ریال
پلیکا ۴ اینچ یا ۱۱۰ میل نوع ۴ واچارپایپ ۵،۰۸۰،۰۰۰ ریال

 نحوه تشخیص سایز لوله پلیکا

اندازه‌گیری قطر بیرونی: این راحت‌ترین راهه. یه متر نواری یا یه کولیس بردار و قطر بیرونی لوله رو اندازه بگیر. لوله رو به صورت دایره در نظر بگیر و فاصله بین دو طرف بیرونی دایره رو اندازه بزن. این عدد معمولا بر حسب میلی‌متر (mm) یا اینچ (inch) نشون داده می‌شه.

در ضمن بیشتر کارخونه‌های تولیدکننده، سایز لوله رو روی خود لوله چاپ می‌کنن. یه کم روی بدنه لوله رو بگرد، معمولا یه جایی نوشته شده:

• یه عدد همراه با علامت Ø (نشون دهنده قطر) و واحد mm (مثلا Ø۱۱۰ mm).
• یه عدد همراه با علامت DN (قطر اسمی) و واحد mm (مثلا DN110).
• یه عدد همراه با علامت اینچ (“) (مثلا ۴”).

جمع بندی در مورد لوله های پلیکا

لوله‌های پلیکا، که با نام PVC نیز شناخته می‌شوند، در انواع مختلفی بر اساس ضخامت و تحمل فشار تولید می‌گردند که شامل لوله‌های پلیکا فشار قوی برای کاربردهای صنعتی و فاضلاب‌های تحت فشار، لوله‌های پلیکا نیمه قوی یا فاضلابی برای سیستم‌های فاضلاب ساختمانی و انتقال آب‌های سطحی، و لوله‌های فشار ضعیف یا ناودانی پلیکا برای هواکش و انتقال آب با فشار کم در کشاورزی می‌باشند؛ این تنوع امکان استفاده از لوله‌های پلیکا را در طیف وسیعی از کاربردها از جمله انتقال فاضلاب و آب، محافظت از کابل‌های برق، تهویه و سیستم‌های آبیاری فراهم می‌سازد.