مراحل نصب پله برقی + نکات مهم قبل نصب پله متحرک برقی
پله برقی بخش جدایی‌ناپذیری از زیرساخت‌های مدرن شهری و تجاری محسوب می‌شوند. اگر شما به عنوان پیمانکار یا و یا سازنده قصد نصب پله برقی دارید و میخواهید با مراحل آن آشنا شوید، این مقاله تخصصی را تا اخر بخوانید. نصب پله برقی جزو امور تکنسین های تاسیسات است و باید طبق استانداردهای پله برقی این پله متحرک نصب شود. این سیستم‌های پیچیده نیازمند تخصص فنی بالا، رعایت دقیق استانداردها و برنامه‌ریزی دقیق است تا از ایمنی، عملکرد بهینه و دوام طولانی‌مدت آن‌ها اطمینان حاصل شود. در ادامه صفر تا صد مراحل نصب پله برقی این پله متحرک پرطرفدار را توضیح داده ایم.
مراحل نصب پله برقی از زبان متخصصین
همانطور که اشاره شد، از آنجایی که پله برقی یک وسیله مکانیکی پیچیده است و به طور مستقیم با جان و مال افراد سر و کار دارد، نصب آن باید توسط افراد خبره و متخصص انجام شود. این متخصصین باید به خوبی با ساختار، مکانیزم و استانداردهای پله برقی آشنا باشند و مراحل نصب را به ترتیب زیر و با دقت فراوان طی کنند:
۱-طراحی پله برقی بر اساس نقشه‌های استاندارد
مرجله اول نصب پله برقی، طراحی پله برقی بر اساس نقشه‌های استاندارد و تأیید شده (Design based on Standard & Approved Blueprints) است. این مرحله که پایه و اساس یک نصب موفق و ایمن است، پیش از هرگونه اقدام فیزیکی آغاز می‌شود و شامل برنامه‌ریزی دقیق و مهندسی است:
بررسی و امکان‌سنجی اولیه:
متخصصین ابتدا محل مورد نظر برای نصب پله برقی را از نزدیک بررسی می‌کنند. این بررسی شامل تحلیل ساختار ساختمان، ظرفیت باربری کف و سقف‌ها، دسترسی به محل نصب، و بررسی هرگونه مانع احتمالی است.
اندازه‌گیری دقیق فضا برای نصب پله برقی:
ابعاد دقیق دهانه (Opening)، طول، عرض و ارتفاع مورد نیاز برای پله برقی با دقت بسیار بالا اندازه‌گیری می‌شود. این اندازه‌گیری‌ها بر اساس شیب استاندارد پله برقی (معمولاً ۳۰ یا ۳۵ درجه) و فاصله بین طبقات انجام می‌گیرد. این عدد طبق مبحث ۱۵ مقررات ملی ساختمان تعیین شده است. برای آشنای با استانداردهای نصب پله برقی این کتاب را تهیه کنید.
طراحی نقشه‌های فنی و مهندسی:
برای نصب پله متحرک، طراحی فنی خیلی مهم است. بر اساس اندازه‌گیری‌ها و نیازهای پروژه، مهندسان معمار و سازه، نقشه‌های اجرایی دقیق پله برقی را تهیه می‌کنند. این نقشه‌ها شامل جزئیات سازه‌ای (محل قرارگیری خرپا و تکیه‌گاه‌ها)، مکانیکی (محل موتور، گیربکس، زنجیره‌ها و پله‌ها)، الکتریکی (مسیر کابل‌کشی، تابلو برق و سنسورها) و همچنین جزئیات معماری و پوشش‌های ظاهری است.
محاسبات فنی از لزومات برای نصب پله برقی:
تمامی محاسبات لازم از جمله ظرفیت جابجایی مسافر، توان مورد نیاز موتور، سیستم‌های ترمز، و بارهای وارد بر سازه ساختمان انجام می‌شود تا از عملکرد ایمن و بهینه پله برقی اطمینان حاصل شود.
تأیید استانداردهای پله برقی از سوی ناظر ساختمان و ناظرتاسیسات:
طراحی باید مطابق با استانداردهای ملی و بین‌المللی مرتبط با پله برقی (مانند EN 115) باشد. نقشه‌ها و طراحی نهایی پس از بررسی و تأیید مراجع ذی‌صلاح، و ناظر تاسیسات جهت تولید و نصب آماده می‌شوند.
انتخاب تجهیزات برای نصب پله متحرک برقی:
بر اساس طراحی تأیید شده، تمامی قطعات و تجهیزات پله برقی (از جمله اسکلت، پله‌ها، موتور، گیربکس، سیستم‌های کنترل و ایمنی) با دقت و با توجه به کیفیت و استانداردهای لازم انتخاب و سفارش داده می‌شوند.
۲. انتقال و قرار دادن پله برقی در محل مورد نظر (Transportation & Placement)،
پس از طراحی و تأمین قطعات، نوبت به انتقال و نصب فیزیکی پله برقی می‌رسد. این مرحله نیز نیازمند هماهنگی و دقت بالایی است:
آماده‌سازی محل نصب در ساختمان:
پیش از انتقال خرپا و اسکلت اصلی پله برقی، محل نصب در ساختمان باید به طور کامل آماده شود. این شامل بتن‌ریزی پایه‌های نگهدارنده، آهن‌کشی‌های لازم برای اتصالات، و اطمینان از استحکام سازه‌ای محل است. همچنین، اطراف دهانه نصب باید به منظور جلوگیری از سقوط افراد یا اشیاء، به خوبی مسدود و ایمن‌سازی شود.
حمل و نقل تخصصی:
حمل و نقل تخصصی از مراحل مهم نصب پله متحرک است. قطعات پله برقی، به ویژه خرپا (Truss) که بخش اصلی و سنگین آن است، از کارخانه یا انبار به محل پروژه منتقل می‌شوند. این کار نیازمند وسایل حمل و نقل مناسب و تیم مجرب برای جابجایی ایمن است.
جایگذاری خرپا از مراحل اصلی نصب پله برقی (اسکلت اصلی):
این یکی از حساس‌ترین مراحل نصب پله برقی است. خرپا که شامل ساختار اصلی و ریل‌های راهنمای پله‌ها است، با استفاده از جرثقیل‌های مخصوص یا بالابرهای آکاردئونی به دقت در دهانه ایجاد شده در ساختمان قرار داده می‌شود. تراز کردن دقیق خرپا در این مرحله حیاتی است؛ زیرا هرگونه انحراف می‌تواند بر عملکرد و ایمنی پله برقی در آینده تأثیر بگذارد. خرپا باید به طور محکم به پایه‌های نگهدارنده و سازه ساختمان متصل و تثبیت شود.
نصب اجزای مکانیکی اصلی:
پس از جایگذاری خرپا، نوبت به نصب سایر اجزای مکانیکی می‌رسد. این شامل نصب پله‌ها (Steps) بر روی زنجیره‌های محرک، نصب سیستم موتور و گیربکس در ایستگاه‌های بالا یا پایین، و نصب چرخ‌دنده‌ها و ریل‌های هدایت‌کننده است.
نصب اسکرت و بالستریت:
نصب پنل‌های جانبی ثابت (اسکرت) در کنار پله‌ها و نرده‌های اصلی (بالستریت) که پایه هندریل هستند.
نصب کابل، نمایشگر و سنسور:
کشیدن کابل‌های مورد نیاز، نصب پنل‌های نمایشگر جهت حرکت و جایگذاری حسگرهای ایمنی در نقاط حساس.
نصب دک‌های داخلی و خارجی:
پوشاندن فضای بین نرده و هندریل (دک داخلی) و همچنین بخش‌های بیرونی نرده (دک خارجی) با صفحات پوششی.
نصب کلدینگ‌های کناری و پایینی:
نصب صفحات پوششی تزئینی در کناره‌ها و زیر سازه اصلی پله برقی برای تکمیل ظاهر و محافظت.
نصب هندریل پله برقی:
قرار دادن تسمه لاستیکی متحرک بر روی نرده (بالستریت) و تنظیم کشش آن برای حرکت همزمان با پله‌ها.
نصب ورودی هندریل:
نصب مکانیزم محافظ در محل ورود هندریل به بدنه پله برقی برای جلوگیری از حوادث.
نصب صفحه‌های بازرسی و سرویس پله برقی:
نصب پوشش‌های قابل باز شدن که امکان دسترسی به موتور و سایر اجزای داخلی را برای بازرسی و تعمیر فراهم می‌کنند.
نصب برس‌های فاصله انداز:
نصب برس‌ها در امتداد اسکرت برای ایجاد فاصله ایمن بین پای مسافر و دیواره جانبی پله برقی.
نصب شانه پله برقی:
قرار دادن صفحات دندانه‌دار در ابتدا و انتهای مسیر پله‌ها برای جابجایی ایمن مسافران به داخل یا خارج پله برقی.
نصب برق اصلی و روشنایی‌ها:
اتصال پله برقی به منبع برق اصلی ساختمان و نصب سیستم‌های روشنایی داخلی و بیرونی آن.
راه‌اندازی پله برقی در حالت رویزیون:
فعال کردن پله برقی با سرعت بسیار پایین برای انجام تست‌های اولیه، تنظیمات دقیق و عیب‌یابی توسط تکنسین‌ها.
نصب نرده‌ها و هندریل (Balustrade & Handrail):
در ادامه، نرده‌های جانبی (Balustrade) و سپس هندریل‌های متحرک (Handrail) که همزمان با پله‌ها حرکت می‌کنند، نصب می‌شوند.
نصب صفحات جانبی و شانه:
صفحات جانبی (Skirting Panels) که محافظ هستند و شانه (Comb Plate) در ابتدا و انتهای پله برقی نصب می‌گردند.
نصب کامل پنل‌های بالستریت:
تکمیل نهایی پوشش‌های نرده‌های پله برقی، اغلب با استفاده از شیشه یا مواد دیگر برای زیبایی و ایمنی.
۳. فعال کردن پله برقی (Commissioning & Activation)
این مرحله نهایی و شامل راه‌اندازی، تست و تأیید نهایی عملکرد پله برقی است:
اتصال سیستم‌های الکتریکی پله های متحرک برقی:
تمامی سیم‌کشی‌ها و کابل‌های برق اصلی و کنترل به تابلو فرمان و موتور وصل می‌شوند. نصب تابلو فرمان (Control Panel) و اتصالات دقیق آن به تمامی سنسورها و قطعات الکتریکی صورت می‌گیرد.
اتصال برق و کنترل: (سیم‌کشی به تابلو فرمان و ارتباطات داخلی)
نصب کابل، نمایشگر و سنسور: (سنسورها جزو مهم‌ترین بخش‌های ایمنی و کنترل هستند.)
نصب برق اصلی و روشنایی‌ها: (اتصال پله برقی به منبع برق ساختمان و تأمین روشنایی‌های مورد نیاز)
راه اندازی پله برقی در حالت رویزیون: (تست‌های اولیه با سرعت پایین برای تنظیمات دقیق)
نصب و تنظیم سیستم‌های ایمنی:
تمامی سنسورهای ایمنی پله برقی (مانند سنسورهای توقف اضطراری، تشخیص موانع، سرعت غیرمجاز و شکستگی پله) در نقاط استراتژیک نصب و تنظیم می‌شوند. این مرحله برای اطمینان از عملکرد صحیح مکانیزم‌های توقف اضطراری و حفاظت از کاربران بسیار مهم است.
روانکاری و تنظیمات نهایی مکانیکی:
تمامی قطعات متحرک، زنجیره‌ها و یاتاقان‌ها به طور کامل روانکاری می‌شوند. کشش زنجیره‌ها و هندریل تنظیم شده و تمامی اتصالات مکانیکی برای اطمینان از کارکرد روان و بی‌صدا بررسی می‌شوند.
تست‌های عملکردی و ایمنی:
پله برقی به طور کامل و تحت نظارت مهندسین و تکنسین‌های متخصص، مورد تست و آزمایش قرار می‌گیرد. این تست‌ها شامل:
تست با بار و بدون بار:
بررسی عملکرد پله برقی در حالت‌های مختلف.
- تست سرعت: اطمینان از حرکت پله برقی با سرعت استاندارد.
- تست ترمزها: بررسی عملکرد صحیح ترمزهای اضطراری.
- تست تمامی سنسورها و مکانیزم‌های ایمنی: فعال‌سازی عمدی سنسورها برای اطمینان از واکنش صحیح پله برقی.
محل نصب موتور:
موتور اصلی پله برقی معمولاً در بخش‌های ورودی و خروجی (بالا و پایین) نصب می‌شود تا نیروی محرکه لازم را تأمین کند.
اتصالات گیربکس:
نصب دقیق اتصالات سیستم گیربکس و بررسی عملکرد صحیح آن برای انتقال قدرت موتور به پله‌ها حیاتی است.
تابلو برق اتوماتیک:
نصب تابلو برق اتوماتیک برای کنترل جریان برق و تأمین نیروی پشتیبان در زمان قطعی برق، امنیت عملکرد را افزایش می‌دهد.
اجرای مدارهای الکتریکی و کنترل:
مهندسین برق مسئول اجرای دقیق نقشه‌های مدارهای الکتریکی و سیستم کنترل هستند تا سرعت و جهت حرکت پله برقی به درستی مدیریت شود.
نصب سنسورهای ایمنی:
سنسورهای الکتریکی برای توقف اضطراری در شرایط خطرناک و تشخیص موانع در مسیر حرکت پله‌ها نصب می‌شوند.
نصب و تنظیم ترمز اضطراری:
ترمز اضطراری به عنوان یک مکانیزم حیاتی برای جلوگیری از حوادث و افزایش ایمنی در مواقع لزوم نصب و تنظیم می‌گردد.
روشنایی و علائم هشدار:
نصب چراغ‌های ایمنی، هشداردهنده و روشنایی مسیر برای افزایش دید و راهنمایی کاربران، به ویژه در شرایط اضطراری.
بازرسی نهایی و اخذ تأییدیه:
پس از اتمام تست‌ها و رفع هرگونه ایراد احتمالی، پله برقی توسط بازرسان مستقل و مراجع قانونی مربوطه مورد بازرسی نهایی قرار می‌گیرد. در صورت رعایت تمامی استانداردها و تأیید ایمنی و کارایی، گواهی استاندارد و مجوز بهره‌برداری صادر می‌شود.
آموزش و تحویل به اپراتور و مالک ساختمان:
آموزش‌های لازم به پرسنل مسئول نگهداری و بهره‌برداری از پله برقی ارائه می‌شود و در نهایت، پله برقی به کارفرما تحویل داده می‌شود.
این مراحل نشان‌دهنده پیچیدگی و اهمیت تخصص در نصب پله برقی است تا امنیت و کارایی بلندمدت این وسیله حیاتی تضمین شود.
زاویه پله برقی عرض پله ها و ارتفاع باید چقدر باشد؟
ابعاد پله برقی، شامل زاویه شیب، عرض پله‌ها و ارتفاع، بر اساس استانداردهای بین‌المللی مانند EN 115 و همچنین مبحث ۱۵ مقررات ملی ساختمان در ایران تعیین می‌شوند. این استانداردها برای تضمین ایمنی و راحتی مسافران بسیار حیاتی هستند.
در ادامه به تفکیک به هر مورد می‌پردازیم:
۱. زاویه شیب پله برقی:
استاندارد رایج: معمولاً پله برقی‌ها با زاویه ۳۰ درجه نسبت به سطح افق طراحی و ساخته می‌شوند.
زاویه ۳۵ درجه: این زاویه تنها در صورتی مجاز است که:
- ارتفاع پله برقی (فاصله کف تا کف دو طبقه متوالی) کمتر از ۶ متر باشد.
- سرعت پله برقی حداکثر ۰.۵ متر بر ثانیه باشد.
- توجه داشته باشید که اکثر سازندگان، پله برقی‌ها را فقط با دو زاویه ۳۰ و ۳۵ درجه تولید می‌کنند و زاویه ۳۰ درجه برای ارتفاعات بلندتر یا سرعت‌های بالاتر استفاده می‌شود.
۲. عرض پله‌ها:
عرض مفید پله‌ها (قسمتی که مسافر روی آن می‌ایستد) معمولاً در سه اندازه استاندارد ارائه می‌شود:
۶۰۰ میلی‌متر (۶۰ سانتی‌متر): مناسب برای جابجایی یک نفر در هر پله. ظرفیت تئوری حدود ۲۵۰۰ نفر در ساعت.
۸۰۰ میلی‌متر (۸۰ سانتی‌متر): امکان ایستادن یک نفر و عبور نفر دیگر از کنار او را فراهم می‌کند، یا دو نفر می‌توانند به صورت چسبیده در کنار هم قرار گیرند. ظرفیت تئوری حدود ۶۷۵۰ نفر در ساعت.
۱۰۰۰ میلی‌متر (۱۰۰ سانتی‌متر/۱ متر): امکان ایستادن راحت دو نفر در کنار هم را فراهم می‌کند. در مراکز تجاری شلوغ و فرودگاه‌ها، این عرض برای راحتی بیشتر مسافران و امکان عبور با چمدان یا چرخ دستی ترجیح داده می‌شود. ظرفیت تئوری حدود ۹۰۰۰ نفر در ساعت.
نکته: برای محاسبه فضای کلی مورد نیاز برای نصب پله برقی، باید حدود ۶۰ سانتی‌متر به عرض مفید پله اضافه کرد (برای مثال، برای پله‌ای با عرض ۸۰ سانتی‌متر، عرض مورد نیاز در جانمایی ۱۴۰ سانتی‌متر خواهد بود).
۳. ارتفاع پله برقی:
ارتفاع پله برقی به فاصله عمودی بین سطح کف تمام شده دو طبقه غیرهمسطح اشاره دارد.
حداقل ارتفاع برای نصب پله برقی معمولاً ۱.۵ متر است.
حداکثر ارتفاع خاصی برای پله برقی‌ها وجود ندارد، اما برای ارتفاعات بیش از ۶ متر، فقط استفاده از شیب ۳۰ درجه مجاز است. همچنین در این موارد، معمولاً توصیه می‌شود که سرعت پله برقی نیز کاهش یابد (معمولاً تا ۰.۵ متر بر ثانیه).
۴. ابعاد استپ‌ها (خود پله):
عمق پله (کف استپ): حداکثر ۳۸ تا ۴۰ سانتی‌متر.
ارتفاع هر پله: حداکثر ۲۴ سانتی‌متر (پله‌های با ارتفاع ۲۰ سانتی‌متر کاربرد بیشتری دارند).
انتخاب ابعاد مناسب پله برقی به عوامل مختلفی مانند حجم تردد، فضای موجود در ساختمان، و الزامات ایمنی و راحتی کاربران بستگی دارد و باید توسط مهندسان متخصص و بر اساس استانداردهای مربوطه تعیین شود.
قرارداد نصب پله برقی: گام‌های حیاتی پیش از راه‌اندازی پله متحرک در ساختمان
در بخش بالا با مراحل نصب پله برقی این پله متحرک آشنا شدید. حال اگر شما قصد دارید این کار به یک تیم بسپارید باید قراردادی بین شما و شرکت تاسیساتی انجام گیرد. از آنجایی که نیاز به تخصص و دقت بالایی دارد؛ بنابراین انتخاب یک شرکت معتبر نصب آسانسور و پله برقی، اولین و مهم‌ترین گام است.
مطلب مرتبط: راهنمای خرید آسانسور
پیش از امضای هرگونه قرارداد نصب و راه‌اندازی، کارشناسان شرکت مورد نظر از محل پروژه شما بازدید خواهند کرد. این بازدید اولیه برای ارزیابی شرایط فیزیکی، امکان‌سنجی نصب و بررسی نیازهای خاص پروژه شماست. در صورت تأیید محل توسط کارشناس مربوطه و امکان‌پذیر بودن نصب پله برقی، قراردادی رسمی بین شما (کارفرما) و شرکت (پیمانکار) منعقد خواهد شد.
این قرارداد شامل موارد کلیدی زیر است که حقوق و تعهدات هر دو طرف را مشخص می‌کند:
مشخصات طرفین قرارداد: شامل نام کامل، آدرس دقیق، شماره تماس و اطلاعات ثبتی کارفرما و شرکت پیمانکار.
مشخصات فنی و نکات اجرایی پله برقی: جزئیات دقیق مربوط به نوع پله برقی، ابعاد، سرعت، ظرفیت، برند قطعات و هرگونه الزامات فنی خاص پروژه.
قیمت و شرایط پرداخت: مبلغ کلی قرارداد برای نصب پله برقی و نحوه پرداخت آن (پیش‌پرداخت، اقساط، تسویه نهایی).
مدت زمان اجرا و تعهدات: جدول زمانی مشخص برای اتمام مراحل نصب و تحویل پله برقی. همچنین، مسئولیت‌ها و پیامدهای مالی یا قانونی در صورت عدم پایبندی هر یک از طرفین به زمان‌بندی یا تعهدات قید شده.
ضمانت و خدمات پس از فروش: تعهد شرکت به ارائه گارانتی برای نصب و قطعات، و همچنین شرایط مربوط به خدمات پس از فروش، نگهداری و سرویس‌های دوره‌ای.
امضای طرفین و تاریخ عقد قرارداد: تأیید نهایی مفاد قرارداد توسط نمایندگان قانونی کارفرما و پیمانکار همراه با درج تاریخ دقیق امضا.
مطلب مرتبط:
مهندس ناظر آسانسور کیست و چه وظایفی دارد
نکات کلیدی در نصب و نگهداری پله برقی
برای اطمینان از ایمنی و طول عمر پله برقی، توجه به جزئیات فنی و نگهداری مستمر اهمیت بالایی دارد. در اینجا به نکات مهمی در این خصوص اشاره می‌کنیم:
پایه میانی برای ارتفاعات بلند: برای پله برقی‌هایی که ارتفاع جابجایی آن‌ها بیشتر از ۶ متر است، نیاز به طراحی و نصب پایه میانی در نظر گرفته می‌شود. این پایه به افزایش پایداری و کاهش لرزش پله برقی در طولانی‌مدت کمک می‌کند.
سرویس و نگهداری منظم: انجام دوره‌ای و منظم سرویس و نگهداری پله برقی توسط متخصصین، برای شناسایی زودهنگام مشکلات احتمالی، روان‌سازی قطعات و در نتیجه افزایش قابل توجه طول عمر و ایمنی آن ضروری است.
عرض پله استاندارد: عرض‌های مجاز و استاندارد پله برقی معمولاً ۸۰ و ۱۰۰ سانتی‌متر است. انتخاب عرض مناسب بر اساس میزان تردد و فضای موجود در محل نصب صورت می‌گیرد.
اهمیت جنس قرقره و محور: کیفیت و جنس قرقره‌ها و محور اتصال پله‌ها به قرقره‌ها بسیار مهم است. استفاده از مواد مقاوم و باکیفیت در این قطعات، سایش و فرسودگی را به حداقل رسانده و به حرکت روان و ایمن پله‌ها کمک می‌کند.
جمع بندی در مورد نصب پله برقی
نصب پله برقی فرآیندی کاملاً تخصصی است که شامل سه مرحله اصلی می‌شود: ابتدا طراحی دقیق و مهندسی بر اساس استانداردهای فنی، سپس نصب فیزیکی و مکانیکی شامل جایگذاری اسکلت و مونتاژ قطعات، و در نهایت فعال‌سازی سیستم‌های الکتریکی، ایمنی و انجام تست‌های نهایی برای بهره‌برداری ایمن و کارآمد.
